विरुद्धान्न : एक शास्त्रीय बोलबाला ! ... कि गोलमाल ?
[23/07, 11:00 am] +91 9xxxxxxxx8: अम्ल रस युक्त आंबा + दूध = विरुद्ध
त्यात गुड/शर्करा इ टाकले तर चालेल??
किंवा आंबा गोड असेल तर चालेल??
Chakrapani नुसार असाच अर्थ होतोय??
[23/07, 12:48 pm] MhetreAyurveda:
होय
आंबा हा क्षीर मित्र आहे
[23/07, 12:55 pm] +91 9xxxxxxxx8: इतर फळांच्या बाबत असाच विचार असेल??(बृहत् त्रयी फक्त)
[23/07, 1:06 pm] MhetreAyurveda:
फक्त फळ आणि दूध यांचा संयोग विरुद्ध आहे
फक्त अम्ल पदार्थ आणि दूध यांचा संयोग ... विरुद्ध
परंतु यात, "तिसरे अन्य काही टाकले" की त्याला विरुद्ध अशी संज्ञा नाही 😃
कारण तिसरे काही टाकल्यानंतर , "योगसंयोगजं फलं" नेमकं काय होईल , ते कोणालाच माहिती नाही 😵💫
कदाचित बृहत्त्रयी नंतर असा सार्वत्रिक अनुभव आला असेल की असे एकत्र करून खाल्लं तरी फारसं काही बिघडत नाही म्हणून मग त्यांनी क्षीर मित्र या संज्ञेखाली काही अन्नपदार्थांची सूची तयार केली आहे
शास्त्र हे प्रवाही असायला पाहिजे त्यामुळे एखाद्या गोष्टींमध्ये काही काळानंतर काही शतकानंतर प्रत्यक्ष व्यवहारात काही बदल/ वैपरीत्य ते दिसले तर ते "सहजपणे किंवा नवीन संज्ञा निर्मिती करून नवीन परिभाषा तयार करून मान्य करायला पाहिजे स्वीकार करायला पाहिजे"
पण इतकी लवचिकता हल्लीच्या आयुर्वेदनिष्ठ भक्त मंडळींमध्ये नसते
त्यांचा सगळा भर हा श्रद्धा आप्त प्रमाण यावर असतो
त्यांना शास्त्र , सत्य यापुढे आप्त प्रमाणाने सांगितलेली पण "प्रमाणान्तरेण बाधित होऊ शकणारी बाब" ही शक्यता अजिबात मान्य नाही
किंबहुना तसं काही सांगायला गेलं तर त्यांचा भयंकर मनोभंग तेजोभंग होतो
आणि ते अतिशय टोकाच्या हिंस्र प्रतिक्रिया देतात
असो
विजय रक्षित असे म्हणतो की
👇🏼
मर्त्यैः असर्वविदुरैर्विहिते
क्व नाम ग्रन्थेऽस्ति
दोषविरहः सुचिरन्तनेऽपि||३||
पण विजय रक्षिताचं सुद्धा म्हणणं आम्हाला जरा सुद्धा मान्य नसतं हे दुर्दैवी आहे
[23/07, 1:09 pm] +91 9xxxxxxxx8: एकदम रास्त आणि परखड मत. 100% सहमत
[23/07, 1:13 pm] +91 9xxxxxxxx8: मधुर फळ आणि दुध??
उदा. केळी
[23/07, 1:21 pm] MhetreAyurveda:
🤏🏼 & 📆
थोडसं आणि कधीतरी
✅
काहीही बिघडत नाही
मुळात खाल्ल्या जाणाऱ्या विरुद्धान्नाचं बल किती ? त्याला निदानत्व येईल , एवढं त्याचं हेतूबल आहे का? हे पाहायला हवं!
चवीसाठी, कधीतरी, थोडसं ... विरुद्ध अन्न खाल्लं तर लगेच काही बिघडत नाही ... आणि त्याही पुढे जाऊन ज्याला ते तसं सातत्याने खाण्याची "सवय आहे" (सात्म्य आहे) ... त्याला हेतू बल येऊन, निदानत्व येऊन, रोगसंप्राप्ती घडवून, प्रत्यक्ष व्याधी व्हायला ... त्या विरुद्धान्नाचं सेवन "तितक्या मोठ्या प्रमाणात तितक्या सातत्याने" होत राहिलं ... तरच ते शक्य आहे, अन्यथा नाही !! म्हणूनच शास्त्रदृष्ट्या , "विरुद्धान्न अशी संज्ञा" आहे , असे पदार्थ अगदी नेहमी वारंवार खाऊनही अनेकांना विरुद्धान्न जन्य रोग झालेले नाहीत, असे प्रत्यक्ष व्यवहारात दिसते
उदाहरण...
चहा चपाती खाऊ नये, कारण ते विरुद्धान्न आहे, असं सांगणारे लोक आहेत !!! (या उदाहरणाचे श्रेय, एक ज्येष्ठ आदरणीय वैद्य @,पुणे ... यांना आहे)
ठीक आहे , अगदी चहा चपाती रोज खाणारे लोक आहेत. त्यामध्ये दूध कितीसं ? चपातीमध्ये मीठ कितीसं?? ते तितक्याशा दुधामध्ये, तितकसं मीठ पडलं, म्हणून असं कितीसं हेतूबल निर्माण होणार?? त्याला निदानत्व कधी येणार!?
त्यामुळे हे तत्वतः विरुद्धान्न असलं,
तरी ते व्यभिचारी निदान आहे!!
चपातीतल्या मिठाबरोबर, चहातल्या दुधाचा संयोग हा विरुद्ध अन्न आहे ... असं म्हणणं म्हणजे बिरबलाची खिचडी शिजवल्यासारखा आहे ... राजमहालातल्या रात्रीच्या दिव्यांच्या प्रकाशाकडे पाहून, थंडीच्या रात्री यमुने मध्ये रात्रभर पाण्यात उभं राहणाऱ्याला ऊब मिळाली, असं म्हणण्यासारखं आहे !
शास्त्र आणि तारतम्य हे दोन्ही असायला हवेच की !!!
[23/07, 1:22 pm] MhetreAyurveda: परं त्वाहारविकाराणां *वैरोधिकानां लक्षणमनतिसङ्क्षेपेण* उपदिश्यमानं शुश्रूषामह इति ॥८०॥
डेफिनेशन बताओ😃
तमुवाच भगवानात्रेयः- *देहधातुप्रत्यनीकभूतानि द्रव्याणि देहधातुभिर्विरोधमापद्यन्ते;*
⬆️
This is definition
परस्परगुणविरुद्धानि कानिचित्, कानिचित् संयोगात्, संस्कारादपराणि, देशकालमात्रादिभिश्चापराणि, तथा स्वभावादपराणि ॥८१॥
[23/07, 1:22 pm] MhetreAyurveda:
यत् किञ्चिद्दोषमास्राव्य न निर्हरति कायतः ।
आहारजातं तत् सर्वमहितायोपपद्यते ॥
⬆️
हे डेफिनेशन नाहीये ... हा त्याचा परिणाम आहे
[23/07, 1:25 pm] MhetreAyurveda: *सात्म्यतोऽल्पतया वाऽपि* दीप्ताग्नेस्तरुणस्य च ।
स्निग्धव्यायामबलिनां विरुद्धं वितथं भवेत्
विरोध्यपि न पीडायै *सात्म्यमल्पं च* भोजनम्॥४७॥
थोडसं, कधीतरी *आणि सवयीचंही* 😃😉
दीप्ताग्नयः खराहाराः कर्मनित्या महोदराः ।
ये नराः प्रति तांश्चिन्त्यं नावश्यं गुरुलाघवम् ॥
🙃😇🤣
[23/07, 1:26 pm] MhetreAyurveda:
काहीही खा! कसंही खा! कितीही खा! कधीही खा! मजा करा !! ऐश करा !!! 🙃😇😃
👇🏼
https://mhetreayurved.blogspot.com/2025/01/blog-post_23.html
[23/07, 1:29 pm] MhetreAyurveda:
अत ऊर्ध्वं रसद्वन्द्वानि रसतो वीर्यतो विपाकतश्च विरुद्धानि वक्ष्यामः- तत्र मधुराम्लौ रसवीर्यविरुद्धौ, मधुरलवणौ च, मधुरकटुकौ च सर्वतः, मधुरतिक्तौ रसविपाकाभ्यां, मधुरकषायौ च, अम्ललवणौ रसतः, अम्लकटुकौ रसविपाकाभ्याम्, अम्लतिक्तावम्लकषायौ च सर्वतः, लवणकटुकौ रसविपाकाभ्यां, लवणतिक्तौ लवणकषायौ च सर्वतः, कटुतिक्तौ रसवीर्याभ्यां कटुकषायौ च, तिक्तकषायौ रसतः ।।
सगळंच विरुद्धच आहे 🫢
तरतमयोगयुक्तांश्च भावानतिस्निग्धानतिरूक्षानत्युष्णानतिशीतानित्येवमादीन् विवर्जयेत् ।।
विरुद्धान्येवमादीनि वीर्यतो यानि कानिचित् ।
तान्येकान्ताहितान्येव
सगळंच विरुद्धच आहे 🫢
याबाबत एक विशेष व्हिडिओ आहे ... ज्यांना उत्सुकता आहे त्यांनी तो पहावा Language English
👇🏼
https://youtu.be/pb1l31ONZck?si=c9HCnPOn21BWpTI7
